Dat kunstlicht een negatieve invloed heeft op nachtvlinders is al wel bekend. Er zijn diverse studies waarbij de negatieve effecten op individuele nachtvlinders worden beschreven. Een recent onderzoek van Nederlandse biologen heeft nu aangetoond dat lichtvervuiling een belangrijke oorzaak is voor de achteruitgang van nachtvlinders in ons land. (Bron: Nature Today)
Nachtvlinders in Nederland doen het slecht. Ruim twee derde van de macronachtvlinders gaat in meer of mindere mate achteruit en staat op de voorlopige Rode Lijst als bedreigd of zelfs uitgestorven.
Hiervoor kunnen veel verschillende oorzaken zijn, onder andere stikstofdepositie, habitatverandering, toename van pesticiden, afname van de nectarbeschikbaarheid of de toename van nachtelijk kunstlicht. Om meer inzicht te krijgen in welke factoren een rol spelen bij deze achteruitgang hebben we in een samenwerking tussen Wageningen Universiteit, Naturalis en De Vlinderstichting onderzocht of de achteruitgaande soorten bepaalde ecologische eigenschappen delen. Hiervoor is de database Noctua gebruikt. Conclusie is dat de soorten die door licht worden aangetrokken het sterkst achteruit gaan. Ook is de achteruitgang sterker bij de nachtactieve soorten dan bij de soorten die (ook) overdag vliegen.
De nachten worden steeds minder donker, doordat er steeds meer kunstlicht is. Zeker in Nederland zijn er maar weinig plekken waar het nog donker wordt. Pas de laatste jaren wordt het duidelijk wat de invloed van dit licht op de natuur is. Met name dieren die ‘s nachts actief zijn, kunnen sterk beïnvloed worden door dit licht. Nachtvlinders zijn hier een klassiek voorbeeld van. Ze worden aangetrokken door licht en we weten ook dat hun biologische klok verstoord wordt, ze minder eten en minder paren als het niet donker is. Hoewel je overal in Nederland lichtvervuiling hebt, zijn er ook nog wel plekken zonder directe belichting.
Nachtvlinders zijn vaak met veel individuen en leggen veel eieren, zodat de sterfte van een paar dieren voor de populatie niet veel uit hoeft te maken. Deze studie laat echter zien dat de effecten van kunstlicht doorwerken op populaties en dat nachtelijk kunstlicht een bedreiging vormt, niet alleen voor individuele nachtvlinders maar ook voor populaties. Lichtvervuiling is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van nachtvlinders in Nederland.
Om de veranderingen goed te kunnen volgen is het nachtvlindermeetnet opgezet. Via dit meetnet worden op vaste locaties, bijvoorbeeld in je tuin, nachtvlinders gevangen. Wil je een bijdrage leveren aan het vaststellen van de voor- en achteruitgang van nachtvlinders? Doe dan mee en meld je aan.
Meer informatie
Tekst: Roy van Grunsven & Jurrien van Deijk, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling (leadfoto: bruine granietuil)
Grafieken: Frank van Langevelde en collega’s; Noctua